قوانین ایمنی کار و اهمیت آن ها
قوانین ایمنی کار، به عنوان یکی از مهمترین ارکان حاکم بر روابط کارگری و کارفرمایی، نقش تعیینکنندهای در ایجاد یک محیط کار عادلانه و ایمن ایفا میکند. یکی از ویژگیهای بارز این قانون، تعریف دقیق و مشخص از مفاهیم کارگر و کارفرما است که به عنوان دو رکن اصلی روابط کارگری شناخته میشوند. این تعریف دقیق، نه تنها به ایجاد توازن در روابط طرفین کارگری و کارفرمایی کمک میکند، بلکه بستری مناسب برای اعمال حقوق و تکالیف قانونی هر یک از طرفین را فراهم میآورد.
قوانین ایمنی کار، به عنوان یکی از مهمترین ارکان حاکم بر روابط کارگری و کارفرمایی، نقش تعیینکنندهای در ایجاد یک محیط کار عادلانه و ایمن ایفا میکند. یکی از ویژگیهای بارز این قانون، تعریف دقیق و مشخص از مفاهیم کارگر و کارفرما است که به عنوان دو رکن اصلی روابط کارگری شناخته میشوند. این تعریف دقیق، نه تنها به ایجاد توازن در روابط طرفین کارگری و کارفرمایی کمک میکند، بلکه بستری مناسب برای اعمال حقوق و تکالیف قانونی هر یک از طرفین را فراهم میآورد.
اهمیت آشنایی با مفاهیم و مواد قانونی کار، به ویژه برای افرادی که قصد ورود به بازار کار را دارند یا در حال حاضر در مشاغلی مشغول به کار هستند، بر هیچکس پوشیده نیست. آگاهی از حقوق و تکالیف قانونی، به کارگران کمک میکند تا از حقوق خود دفاع کرده و از بروز اختلافات جلوگیری کنند. از سوی دیگر، کارفرمایان نیز با شناخت دقیق قوانین ایمنی کار، میتوانند تعهدات قانونی خود را به نحو احسن انجام داده و از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کنند.
در این نوشتار، سعی شده است تا برخی از مهمترین مواد قانون کار که به حوزه ایمنی و بهداشت کار مربوط میشوند، مورد بررسی قرار گیرد. ایمنی و بهداشت کار، به عنوان یکی از ابعاد مهم قانون کار، به دنبال ایجاد محیطی کاری عاری از خطر و بیماری برای کارگران است. رعایت اصول ایمنی و بهداشت کار، نه تنها از بروز حوادث ناگوار جلوگیری میکند، بلکه باعث افزایش بهرهوری و رضایت شغلی کارگران نیز میشود.
با توجه به اهمیت موضوع ایمنی و بهداشت کار در محیطهای کاری، شناخت دقیق مواد قانونی مربوط به این حوزه، برای همه فعالان عرصه کار، از کارگران و کارفرمایان گرفته تا بازرسان کار و تصمیمگیران سیاستگذاری، ضروری است. آشنایی با این مواد قانونی، به همه افراد کمک میکند تا نقش خود را در ایجاد محیطی کاری ایمن و سالم بهتر ایفا کنند.
در ادامه این نوشتار، به بررسی مفصلتر برخی از مواد قانونی کار که به حوزه ایمنی و بهداشت کار مربوط میشوند، خواهیم پرداخت. امید است که مطالب ارائه شده، بتواند به افزایش آگاهی خوانندگان در این زمینه کمک کند.
تعریف ایمنی
ایمنی، مفهومی فراتر از یک واژه است؛ آنرا میتوان حصنی مستحکم پنداشت که در برابر طوفان حوادث، جان و مال انسانها را پاسداری میکند. این علم و هنر، با بهرهگیری از دانش و تجربه، میکوشد تا محیطی امن و آرام را برای زندگی و کار فراهم آورد. ایمنی، صرفاً به معنای نبود حادثه نیست، بلکه به معنای ایجاد شرایطی است که احتمال وقوع حادثه به حداقل ممکن برسد. از این رو، ایمنی، یک فرآیند مستمر و پویا است که نیازمند تلاش همه جانبه و مشارکت تمامی افراد جامعه است.
ایمنی، سرمایهای ارزشمند برای توسعه پایدار هر جامعهای است. با تأمین ایمنی در محیطهای کار، زندگی و عمومی، میتوان به افزایش بهرهوری، کاهش هزینههای ناشی از حوادث، ارتقای کیفیت زندگی و در نهایت، توسعه پایدار دست یافت. ایمنی، ریشه در ارزشهای انسانی دارد و نشاندهنده احترام به جان و سلامت انسانها است. از این رو، ایمنی، یک مسئولیت اجتماعی است که همه افراد در قبال آن مسئول هستند.
فهرست مطالب پنهان سازی
1) تعریف ایمنی
2) فرهنگ ایمنی در کار
3) مهمترین اصول ایمنی در کار
4) قوانین ایمنی کار ماده ۸۵
5) قوانین ایمنی کار ماده ۸۷
6) قوانین ایمنی کار ماده ۸۸
7) قوانین ایمنی کار ماده ۸۹
8) قوانین ایمنی کار ماده ۹۰
9) قوانین ایمنی کار ماده ۹۱
10) قوانین ایمنی کار ماده ۹۲
11) قوانین ایمنی کار ماده ۹۳
12) قوانین ایمنی کار ماده ۹۴
13) قوانین ایمنی کار ماده ۹۵
14) قوانین ایمنی کار ماده ۹۶
15) قوانین ایمنی کار ماده ۹۷
16) قوانین ایمنی کار ماده ۹۸
17) قوانین ایمنی کار ماده ۹۹
18) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۰
19) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۱
20) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۲
21) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۳
22) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۴
23) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۵
24) قوانین ایمنی کار ماده ۱۰۶
25) مقالات مرتبط
در حوزه آتشنشانی، ایمنی به معنای ایجاد شرایطی است که احتمال وقوع آتشسوزی به حداقل رسیده و در صورت وقوع، بتوان به سرعت و به طور مؤثر آن را مهار کرد. تجهیزات آتشنشانی، نقش بسیار مهمی در تأمین ایمنی در برابر آتش ایفا میکنند. این تجهیزات، با بهرهگیری از فناوریهای نوین، توانایی اطفای حریق در شرایط مختلف و پیچیده را دارا هستند. آتشنشانان نیز با آموزشهای تخصصی و مهارتهای بالایی که دارند، به عنوان خط مقدم دفاع در برابر آتش عمل میکنند.
ایمنی، صرفاً مجموعهای از قوانین ایمنی کار و مقررات نیست، بلکه یک فرهنگ است. برای تحقق ایمنی، باید فرهنگ ایمنی در جامعه نهادینه شود. این امر، نیازمند آموزش، اطلاعرسانی و ترویج فرهنگ ایمنی در تمامی سطوح جامعه است. با ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی، میتوان به جامعهای ایمن و آرام دست یافت.
فرهنگ ایمنی در کار
فرهنگ ایمنی در کار، فراتر از مجموعهای از قوانین ایمنی کار و مقررات، بازتابی عمیق از باورها و ارزشهای حاکم بر یک سازمان است. این فرهنگ، ریشه در اعتقاد راسخ به اهمیت حفظ جان و سلامت کارکنان دارد و به عنوان ستون فقرات ایمنی در هر محیط کاری محسوب میشود. زمانی که فرهنگ ایمنی به طور عمیق در دل سازمان نهادینه شود، کارکنان به طور خودجوش و مسئولانه، اقدامات ایمنی را رعایت کرده و در بهبود مستمر شرایط ایمنی مشارکت فعال مینمایند. این مشارکت فعال، علاوه بر کاهش چشمگیر حوادث، منجر به افزایش بهرهوری، ارتقای روحیه کاری و تقویت حس تعلق سازمانی در کارکنان میشود.
ایجاد و تقویت فرهنگ ایمنی در کار، مستلزم تلاش مستمر و هماهنگ تمامی سطوح سازمانی است. مدیران ارشد با تعیین چشمانداز ایمنی و حمایت قاطع از برنامههای ایمنی، نقش محوری در شکلگیری این فرهنگ ایفا مینمایند. آموزشهای ایمنی مداوم، برگزاری جلسات تبادل نظر و تشویق کارکنان به ارائه پیشنهادات سازنده، از جمله راهکارهای موثر در ترویج فرهنگ ایمنی هستند. همچنین، ایجاد سیستمهای گزارشدهی شفاف و بدون ترس از تبعات، به کارکنان این امکان را میدهد تا خطرات بالقوه را شناسایی و گزارش نمایند.
تجهیزات آتشنشانی به عنوان یکی از ارکان اصلی ایمنی در محیطهای کاری، نقش مکمل فرهنگ ایمنی را ایفا مینمایند. با این حال، صرف وجود تجهیزات کافی و مدرن، تضمینی بر ایجاد ایمنی کامل نیست. آموزش صحیح استفاده از تجهیزات، انجام بازرسیهای دورهای و اطمینان از آمادگی کارکنان برای مقابله با حوادث، از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع، تجهیزات آتشنشانی بدون وجود فرهنگ ایمنی قوی، همچون ابزاری بلااستفاده باقی خواهند ماند.
مهمترین اصول ایمنی در کار
ایمنی در محیط کار، موضوعی فراتر از یک الزام قانونی است؛ آن گوهری است که درخشش آن، بهرهوری را افزایش داده و آرامش را به روح کارکنان هدیه میکند. اصول ایمنی در کار، همانند ستونهایی استوار، ساختار یک سازمان را حمایت میکنند و از فروپاشی آن در برابر حوادث ناگوار جلوگیری میکنند. کارفرمایان، به عنوان متولیان اصلی ایمنی در محیط کار، موظفند با تدوین و اجرای برنامههای جامع ایمنی، محیطی امن و سالم را برای کارکنان خود فراهم آورند. این برنامهها شامل شناسایی خطرات موجود، ارزیابی ریسکها، تدوین دستورالعملهای ایمنی، آموزش کارکنان و تأمین تجهیزات ایمنی ضروری است.
همکاری کارکنان در اجرای اصول ایمنی، کلیدیترین عامل در ایجاد یک محیط کار ایمن است. آگاهی از خطرات موجود، رعایت دستورالعملهای ایمنی، استفاده صحیح از تجهیزات حفاظت فردی و گزارش حوادث و نزدیک به حوادث، از جمله وظایف مهم کارکنان در این زمینه است. با ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی در سازمان، میتوان به طور مؤثری از وقوع حوادث پیشگیری کرده و هزینههای ناشی از حوادث را کاهش داد. ایمنی در کار، سرمایهگذاری است که سود آن به صورت افزایش بهرهوری، کاهش غیبت کارکنان، بهبود روحیه کارکنان و کاهش هزینههای درمانی باز میگردد.
تجهیزات ایمنی، سدی مستحکم در برابر حوادث هستند. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب، مانند کلاه ایمنی، کفش ایمنی، دستکش و عینک ایمنی، میتواند از بسیاری از آسیبهای جدی جلوگیری کند. علاوه بر این، تجهیزات حفاظت جمعی مانند سیستمهای تهویه، سیستمهای اطفاء حریق و سیستمهای هشدار نیز نقش مهمی در افزایش ایمنی محیط کار ایفا میکنند. با انتخاب و استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی، میتوان اطمینان حاصل کرد که کارکنان در محیطی امن و بدون خطر به فعالیت خود ادامه میدهند.
قوانین ایمنی کار ماده ۸۵
ماده ۸۵ قانون کار، سنگ بنای ایمنی و بهداشت شغلی در محیطهای کار کشور را تشکیل میدهد. این ماده قانونی، با تاکید بر ضرورت صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی، چارچوبی مشخص برای تامین حفاظت فنی و بهداشت کار در تمامی کارگاهها ترسیم مینماید. تدوین دستورالعملهای جامع و دقیق توسط شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گامی مهم در جهت پیشگیری از حوادث ناشی از کار و بیماریهای حرفهای محسوب میشود. اجرای دقیق این دستورالعملها، نه تنها به ارتقای سطح سلامت و ایمنی کارگران کمک شایانی خواهد کرد، بلکه منجر به افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای ناشی از حوادث و بیماریهای شغلی نیز خواهد شد.
اهمیت رعایت مقررات ایمنی و بهداشت شغلی در کارگاهها، به ویژه در صنایع پرخطر، بر هیچکس پوشیده نیست. استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب، آموزشهای مستمر به کارگران، انجام بازرسیهای دورهای از تاسیسات و تجهیزات، و ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی در محیط کار، از جمله اقدامات ضروری برای پیشگیری از حوادث هستند. در این میان، نقش کارفرمایان به عنوان مسئولان اصلی تامین ایمنی و بهداشت کارگران، بسیار حائز اهمیت است. کارفرمایان موظفند با تامین منابع مالی لازم و ایجاد امکانات مناسب، شرایط ایمنی و بهداشت را برای کارگران فراهم آورند.
کارگران نیز به عنوان یکی از ارکان اصلی تامین ایمنی و بهداشت شغلی، باید با آگاهی کامل از خطرات موجود در محیط کار، به رعایت مقررات ایمنی پایبند باشند. استفاده از تجهیزات ایمنی شخصی، گزارش هرگونه نقص یا خطر، و شرکت در آموزشهای ایمنی، از جمله وظایف کارگران در این زمینه است. علاوه بر کارفرمایان و کارگران، سایر ذینفعان از جمله دولت، سازمانهای مردمنهاد و رسانهها نیز میتوانند نقش مهمی در ارتقای سطح ایمنی و بهداشت شغلی ایفا نمایند.
در نهایت، میتوان گفت که ماده ۸۵ قانون کار، یک ابزار قدرتمند برای تامین ایمنی و بهداشت شغلی در کشور است. با این حال، اجرای کامل و موثر این ماده قانونی، نیازمند همکاری و تعامل همه جانبه تمامی ذینفعان از جمله دولت، کارفرمایان، کارگران، سازمانهای مردمنهاد و رسانهها میباشد. با اتخاذ تدابیر مناسب و ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی در محیطهای کار، میتوان به آیندهای روشنتر و ایمنتر برای نیروی کار کشور امیدوار بود.
قوانین ایمنی کار ماده ۸۷
ماده ۸۷ قانون کار، چارچوبی قانونی برای تضمین ایمنی و سلامت کارگران در محیطهای کاری فراهم آورده است. این ماده با الزام کارفرمایان به ارائه برنامه کار و نقشههای ساختمانی به وزارت کار و امور اجتماعی پیش از احداث یا توسعه کارگاهها، گامی مؤثر در جهت پیشگیری از حوادث و سوانح احتمالی برداشته است. بدین ترتیب، کارشناسان مربوطه میتوانند با بررسی دقیق طرحهای ارائه شده، نواقص و کمبودهای موجود در زمینه ایمنی و بهداشت کار را شناسایی و راهکارهای اصلاحی مناسب را پیشنهاد نمایند.
تأکید ماده ۸۷ بر لزوم پیشبینیهای لازم در امر حفاظت فنی و بهداشت کار در طراحی و ساخت کارگاهها، از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حوزه ایمنی آتشنشانی، این ماده به معنای آن است که کارفرمایان باید در طراحی ساختمانها، سیستمهای اعلام حریق، تجهیزات اطفاء حریق، مسیرهای تخلیه اضطراری و سایر موارد مرتبط با ایمنی در برابر آتشسوزی را پیشبینی و اجرا نمایند. رعایت دقیق این الزامات، احتمال وقوع حریق در کارگاهها را به حداقل رسانده و در صورت بروز حادثه، امکان مقابله مؤثر با آن را فراهم میآورد.
مهلت یک ماهه تعیین شده برای اظهار نظر وزارت کار و امور اجتماعی در خصوص طرحهای ارائه شده، فرصت کافی را برای کارشناسان این وزارتخانه فراهم میآورد تا با دقت و وسواس لازم، تمامی جوانب ایمنی و بهداشت کار را مورد بررسی قرار دهند. همچنین، این مهلت به کارفرمایان نیز امکان میدهد تا در صورت لزوم، تغییرات مورد نیاز را در طرحهای خود اعمال نمایند. بهرهبرداری از کارگاهها پس از تأیید وزارت کار و امور اجتماعی، به معنای آن است که کارگاه مورد نظر از نظر ایمنی و بهداشت کار در شرایط مطلوبی قرار دارد و کارگران میتوانند با اطمینان خاطر به فعالیت خود ادامه دهند.
ماده ۸۷ قانون کار، نه تنها یک الزام قانونی، بلکه یک سرمایهگذاری بلندمدت برای کارفرمایان محسوب میشود. رعایت مقررات ایمنی و بهداشت کار، علاوه بر کاهش هزینههای ناشی از حوادث و سوانح، به افزایش بهرهوری کارگران، بهبود روحیه کاری و در نهایت افزایش سودآوری کسبوکار منجر خواهد شد. از سوی دیگر، این ماده با حفظ سلامت و ایمنی کارگران، به کاهش بار مالی ناشی از پرداخت غرامتهای ناشی از حوادث کار بر نظام تأمین اجتماعی کمک شایانی خواهد نمود.
قوانین ایمنی کار ماده ۸۸
ماده ۸۸ قانون ایمنی ماشینآلات، مرز میان ایمنی و خطر در دنیای صنعتی را ترسیم میکند. این ماده قانونی، با الزام سازندگان و واردکنندگان ماشینآلات به رعایت استانداردهای ایمنی، به صراحت بر اهمیت حفظ جان و مال انسانها در محیطهای کاری و زندگی تأکید میورزد. در واقع، این ماده قانونی، یک تعهد اخلاقی و اجتماعی را برای تولیدکنندگان ماشینآلات تعریف میکند؛ تعهدی که فراتر از سودآوری صرف است و به سلامت و رفاه جامعه گره خورده است. رعایت دقیق مفاد این ماده، نه تنها از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری میکند بلکه به افزایش بهرهوری و کاهش هزینههای ناشی از توقف تولید و تعمیرات نیز کمک شایانی خواهد کرد.
یکی از مهمترین ابعاد ماده ۸۸، تأکید بر ضرورت استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب در ماشینآلات است. این تجهیزات، همانند زرهی محکم، از کارگران در برابر خطرات احتمالی محافظت میکنند. از کلاه ایمنی و لباس کار مخصوص گرفته تا سیستمهای هشداردهنده خودکار، هر یک از این تجهیزات، نقش حیاتی در کاهش ریسک حوادث ایفا میکنند. با این حال، صرف خرید و نصب تجهیزات ایمنی کافی نیست. آموزش صحیح کارگران در خصوص نحوه استفاده از این تجهیزات و اهمیت آنها نیز از ضروریات است. تنها در صورتی که کارگران به طور کامل با تجهیزات ایمنی آشنا باشند و از آنها به درستی استفاده کنند، میتوان به ایجاد محیطی ایمن و سالم در کارگاهها امیدوار بود.
برای اطمینان از اجرای صحیح ماده ۸۸ و رعایت استانداردهای ایمنی، نظارت مستمر بر فعالیتهای تولیدکنندگان و واردکنندگان ماشینآلات ضروری است. نهادهای نظارتی موظفند با انجام بازرسیهای دورهای و اعمال جریمههای مناسب برای متخلفان، از رعایت این قانون اطمینان حاصل کنند. همچنین، تشویق تولیدکنندگان به استفاده از فناوریهای نوین و طراحی ماشینآلات ایمنتر، میتواند نقش مهمی در ارتقای سطح ایمنی در صنایع داشته باشد. در این راستا، همکاری نزدیک بین دولت، صنعت و دانشگاهیان میتواند به تدوین استانداردهای دقیقتر و اجرای موثرتر قوانین ایمنی کار کمک کند.
قوانین ایمنی کار ماده ۸۹
ماده ۸۹ قانون کار، به عنوان یکی از ارکان اصلی ایمنی در محیطهای کار، بر لزوم انجام آزمایشهای دقیق و مستمر بر روی ماشینآلات و تجهیزات تاکید مینماید. این ماده قانونی، با الزام کارفرمایان به اخذ تاییدیه از مراجع ذیصلاح، گامی بلند در جهت پیشگیری از حوادث ناشی از نقص فنی تجهیزات برداشته است. در واقع، ماده ۸۹، یک بیمه نامهی تضمینشده برای سلامت و ایمنی کارگران است که با ایجاد یک نظام کنترل کیفی دقیق بر روی تجهیزات، از بروز حوادث ناگوار و خسارات جبرانناپذیر جلوگیری مینماید.
در دنیای پرشتاب صنعت، تجهیزات ایمنی به عنوان خط مقدم دفاع در برابر حوادث ایفای نقش میکنند. این تجهیزات که بر اساس استانداردهای بینالمللی طراحی و تولید میشوند، با ایجاد یک سپر محافظتی در اطراف کارگران، از آنها در برابر خطرات احتمالی محافظت مینمایند. از جمله تجهیزات ایمنی پرکاربرد میتوان به کپسولهای آتشنشانی، ماسکهای تنفسی، لباسهای ایمنی و سیستمهای هشداردهنده اشاره کرد. این تجهیزات، با توجه به نوع فعالیت و شرایط محیط کار، انتخاب و نصب میشوند و در صورت بروز حادثه، نقش حیاتی در کاهش خسارات جانی و مالی ایفا مینمایند.
آزمایشگاههای معتمد، به عنوان بازوان اجرایی ماده ۸۹ قانون کار، نقش کلیدی در تضمین ایمنی تجهیزات ایفا مینمایند. این آزمایشگاهها، با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و نیروی انسانی متخصص، به بررسی دقیق عملکرد و ایمنی تجهیزات میپردازند و در صورت وجود هرگونه نقص یا ایرادی، نسبت به رفع آن اقدام مینمایند. فعالیت این آزمایشگاهها، به عنوان یک لایه حفاظتی اضافی، از بروز حوادث ناشی از نقص فنی تجهیزات جلوگیری کرده و به افزایش سطح ایمنی در محیطهای کار کمک شایانی مینماید.
قوانین ایمنی کار ماده ۹۰
ماده ۹۰ قانون کار، با الزام به اخذ تأییدیه از وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای تولید یا واردات لوازم حفاظت فردی و بهداشتی، گامی بلند در جهت ارتقای سطح ایمنی و سلامت کارگران در محیطهای کاری برداشته است. این مقرره، ضمن تأکید بر اهمیت استفاده از تجهیزات ایمنی استاندارد، ضامن کیفیت و کارایی این تجهیزات بوده و از ورود محصولات تقلبی و بی کیفیت به بازار جلوگیری میکند. با اجرای دقیق این ماده، کارفرمایان مکلف میشوند تا با تهیه و تأمین لوازم حفاظت فردی مناسب، از بروز حوادث ناشی از کار پیشگیری کرده و مسئولیت اجتماعی خود را در قبال کارگران ایفا نمایند.
استانداردسازی تجهیزات ایمنی، به عنوان یکی از اصول بنیادین ایمنی صنعتی، از اهمیت ویژهای برخوردار است. با توجه به تنوع مشاغل و شرایط کاری مختلف، تجهیزات ایمنی باید متناسب با هر شغل و محیط کار طراحی و تولید شوند. ماده ۹۰ قانون کار با الزام به تأیید مشخصات فنی تجهیزات توسط مراجع ذیصلاح، ضامن تطابق این تجهیزات با استانداردهای ملی و بینالمللی است. این امر، علاوه بر افزایش ایمنی کارگران، به کاهش هزینههای ناشی از حوادث کار و افزایش بهرهوری در محیطهای کاری کمک شایانی میکند.
وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان دو نهاد مسئول در زمینه تأمین سلامت و ایمنی کارگران، نقش کلیدی در اجرای ماده ۹۰ قانون کار ایفا میکنند. این دو وزارتخانه با همکاری یکدیگر، وظیفه نظارت بر تولید و واردات لوازم حفاظت فردی و بهداشتی، تدوین استانداردهای لازم، آموزش کارفرمایان و کارگران در خصوص اهمیت استفاده از تجهیزات ایمنی و برخورد با متخلفان این قانون را بر عهده دارند. با تقویت همکاری بینبخشی و افزایش نظارت بر اجرای این ماده، میتوان به بهبود مستمر شرایط ایمنی در محیطهای کاری امیدوار بود.
با وجود اهمیت ماده ۹۰ قانون کار، اجرای کامل و مؤثر آن با چالشهایی همچون عدم آگاهی کافی کارفرمایان و کارگران از الزامات این ماده، وجود برخی موانع اداری و بروکراسی، و همچنین تقاضا برای تجهیزات ایمنی ارزان قیمت و بیکیفیت مواجه است. برای رفع این چالشها، میتوان اقداماتی همچون برگزاری دورههای آموزشی برای کارفرمایان و کارگران، تسهیل فرایند اخذ مجوزهای لازم، تشدید نظارت بر بازار تجهیزات ایمنی و افزایش آگاهی عمومی در خصوص اهمیت ایمنی در محیط کار را در دستور کار قرار داد. با اتخاذ این راهکارها، میتوان به تحقق اهداف این ماده قانونی و ارتقای سطح ایمنی و سلامت کارگران در کشور امیدوار بود.
قوانین ایمنی کار ماده ۹۱
ماده ۹۱ قانون کار، به عنوان یکی از ارکان اصلی تأمین ایمنی و سلامت کارگران در محیطهای کاری، بر لزوم فراهم آوردن شرایط ایمن و بهداشتی برای کارکنان تأکید مینماید. بر اساس این ماده، کارفرمایان موظفند با اتکا به مصوبات شورای عالی حفاظت فنی، کلیه تجهیزات و امکانات ایمنی مورد نیاز را تهیه و در اختیار کارگران قرار دهند. آموزش صحیح و مستمر در خصوص نحوه استفاده از این تجهیزات و نظارت مستمر بر رعایت مقررات ایمنی، از دیگر تکالیف مهم کارفرمایان است. این ماده قانونی به روشنی بیان میدارد که ایمنی و سلامت کارگران، نه تنها یک مسئولیت اخلاقی، بلکه یک الزام قانونی برای کارفرمایان است.
تجهیزات ایمنی، همانند سدی مستحکم، از کارگران در برابر خطرات احتمالی محیط کار محافظت میکنند. این تجهیزات که بر اساس نوع فعالیت و شرایط محیط کار انتخاب میشوند، شامل انواع مختلفی از قبیل کلاه ایمنی، کفش ایمنی، لباس کار، عینک ایمنی، ماسک، دستکش و… میباشند. استفاده صحیح و مداوم از این تجهیزات، به طور چشمگیری احتمال بروز حوادث ناشی از کار را کاهش داده و سلامت و امنیت کارگران را تضمین مینماید.
اگرچه کارفرمایان مسئول اصلی تأمین ایمنی و سلامت کارگران هستند، اما نقش کارگران در این زمینه نیز بسیار مهم و حیاتی است. کارگران موظفند با استفاده صحیح از تجهیزات ایمنی، رعایت دستورالعملهای ایمنی و گزارش هرگونه خطر یا نقص در تجهیزات، به حفظ ایمنی محیط کار کمک کنند. مشارکت فعال کارگران در برنامههای ایمنی، منجر به ایجاد یک فرهنگ ایمنی قوی در محیط کار شده و به کاهش چشمگیر حوادث کمک مینماید.
نظارت مستمر بر اجرای مقررات ایمنی، یکی از مهمترین عوامل در پیشگیری از حوادث ناشی از کار است. کارفرمایان و مسئولان ایمنی باید به صورت دورهای از کلیه بخشهای کارگاه بازدید کرده و از رعایت کامل مقررات ایمنی اطمینان حاصل نمایند. همچنین، برگزاری جلسات آموزشی و توجیهی برای کارگران، به منظور افزایش آگاهی آنها در مورد خطرات موجود و روشهای مقابله با آنها، از اهمیت بالایی برخوردار است. با اجرای دقیق مقررات ایمنی و نظارت مستمر بر آن، میتوان محیطی ایمن و سالم را برای کارگران فراهم نمود.
قوانین ایمنی کار ماده ۹۲
ماده ۹۲ قانون کار، به عنوان یکی از ارکان اصلی حفظ سلامت کارکنان در محیطهای کاری پرخطر، جایگاهی ویژه دارد. این ماده قانونی، با الزام کارفرمایان به تشکیل پرونده پزشکی برای کارگران در معرض بیماریهای ناشی از کار و انجام معاینات دورهای، گام مهمی در جهت پیشگیری از بروز بیماریهای شغلی و تضمین سلامت کارکنان برداشته است. تشکیل پرونده پزشکی، امکان رصد دقیق وضعیت سلامت کارگران را فراهم آورده و با تشخیص به موقع بیماریهای احتمالی، از تشدید بیماری و بروز عوارض جبرانناپذیر جلوگیری میشود.
معاینات دورهای منظم، ابزاری کارآمد برای شناسایی عوامل خطر در محیط کار و ارزیابی اثرات آنها بر سلامت کارکنان است. با این حال، اهمیت این ماده قانونی تنها به تشکیل پرونده پزشکی و انجام معاینات دورهای محدود نمیشود. تبصرههای این ماده، بر مسئولیت کارفرمایان و دستگاههای نظارتی در صورت تشخیص بیماری ناشی از کار تاکید میورزند. تغییر شغل کارگر مبتلا به بیماری ناشی از کار بدون کاهش حقوق، نشان از اهمیت سلامت کارگر و مسئولیتپذیری کارفرما در قبال کارکنان خود دارد.
از سوی دیگر، بازدید و تایید مجدد شرایط فنی و بهداشت و ایمنی محیط کار توسط وزارت کار و امور اجتماعی در صورت مشاهده بیماران ناشی از کار، گامی موثر در جهت اصلاح شرایط کاری و پیشگیری از بروز موارد مشابه است. این امر نشان میدهد که حفظ سلامت کارکنان، تنها به عهده کارفرما نبوده و دستگاههای نظارتی نیز موظف به نظارت بر رعایت استانداردهای ایمنی و بهداشتی در محیطهای کار هستند.
قوانین ایمنی کار ماده ۹۳
ماده ۹۳ قانون کار، با تاکید بر مشارکت فعال کارگران و کارفرمایان، گامی مهم در جهت ارتقای سطح ایمنی و بهداشت در محیطهای کاری برداشته است. تشکیل کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاهها، مکانیزمی کارآمد برای شناسایی، ارزیابی و کنترل مخاطرات بالقوه و بالفعل، پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار و در نهایت، ایجاد محیط کاری سالم و ایمن برای تمامی کارکنان فراهم میآورد. وجود افراد متخصص و مجرب در این کمیته، تضمینکننده اتخاذ تصمیمات آگاهانه و اجرای موثر اقدامات اصلاحی است.
تبصرههای این ماده، بر اهمیت ارتباط موثر بین کمیته، کارفرما و دستگاههای نظارتی تاکید میورزند. تعیین نمایندگان واجد شرایط برای برقراری این ارتباط، به منظور تبادل اطلاعات، ارائه گزارشات، پیگیری مصوبات و دریافت حمایتهای لازم، نقش بسزایی در موفقیت کمیته ایفا میکند. همچنین، تدوین دستورالعملهای دقیق و جامع توسط وزارتخانههای ذیربط، چارچوب مشخصی را برای تشکیل و فعالیت کمیتهها فراهم آورده و از بروز هرگونه ابهام و تفسیرهای متفاوت جلوگیری مینماید.