مجموعه‌ای از تجهیزات و دستگاه‌ها هستند که طراحی شده‌اند تا در محیط‌های خطرناکی که قابلیت انفجار دارند، ایمنی و احتیاط را تضمین کنند. این تجهیزات به منظور کاهش خطر انفجار یا محدود کردن آن در صورت وقوع به کار می‌روند.
تجهیزات ضدانفجار عموماً در صنایعی مانند صنایع نفت و گاز، شیمیایی، معدن، فولاد، فضایی و دفاعی استفاده می‌شوند. برخی از تجهیزات ضدانفجار شامل موارد زیر می‌شوند:
سیستم‌های تهویه: این سیستم‌ها برای تهویه مکان‌هایی که در آنها خطر انفجار وجود دارد، استفاده می‌شوند. آنها به منظور حذف یا تخلیه گازهای قابل اشتعال و تامین هوای پاک و ایمنی در محیط کار کاربرد دارند.
لوازم جانبی و سیستم‌های برقی ضدانفجار: شامل سوکت‌ها، سوییچ‌ها، فیوزها و کابل‌های ضدانفجار می‌شوند. این تجهیزات طراحی شده‌اند تا جلوی هر گونه شرارت یا جرقه‌زنی که ممکن است باعث انفجار شود، را بگیرند.
سیستم‌های اطفاء حریق ضدانفجار: این سیستم‌ها شامل انواع اطفاء حریق ضدانفجار مانند اسپرینکلرها، سیستم‌های هشداردهی، انواع آتش‌نشانی معدنی و سیستم‌های خاموش‌کننده حریق ضدانفجار می‌شوند.
تجهیزات اندازه‌گیری و کنترل: شامل سنسورها، ترانسمیترها، کنترلرها و تجهیزات اندازه‌گیری ضدانفجار می‌شوند. این تجهیزات برای شناسایی، اندازه‌گیری و کنترل عواملی مانند گازهای قابل اشتعال، دود، دما و فشار استفاده می‌شوند.
تجهیزات محافظت فردی: شامل کلاه، عینک، لباس‌ها و دستکش‌های ضدانفجار می‌شوند. این تجهیزات برای حفاظت از افراد در برابر خطرات احتمالی ناشی از انفجار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات ضدانفجار با استفاده از تکنولوژی‌ها و استانداردهای خاصی طراحی می‌شوند تا از ایجاد منابع اشتعال و انفجار در محیط‌های خطرناک جلوگیری کنند و ایمنی کارکنان را تضمین کنند.
تجهیزات ضدانفجار شامل موارد زیر می‌شود:
صندوق‌ها و محفظه‌های ضدانفجار: این تجهیزات برای حفاظت از تجهیزات الکترونیکی و ابزارهای قابل اشتعال در مقابل انفجار و جرقه‌زنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این صندوق‌ها و محفظه‌ها عموماً از مواد ضدانفجار و مقاوم به ضربه ساخته می‌شوند
تجهیزات حفاظت از سیم‌ها و کابل‌ها: شامل بسته‌بندهای ضدانفجار و آرماتورهایی هستند که بر روی سیم‌ها و کابل‌ها نصب می‌شوند تا در صورت انفجار، شعله‌ها و گازهای قابل اشتعال را محدود کنند و جلوی انتشار آتش را بگیرند
تجهیزات محدود کننده انفجار: این تجهیزات شامل سیستم‌های تخلیه فشار، سوپاپ‌های ایمنی، پوشش‌های ضدانفجار بر روی تجهیزات و سیستم‌های مختلف می‌شوند. آنها طراحی شده‌اند تا در صورت افزایش فشار ناگهانی یا انفجار، اثرات مخرب را کاهش دهند و ایمنی را تضمین کنند
تجهیزات خاموش کننده انفجار: این تجهیزات شامل انواع خاموش کننده‌های انفجار مثل پودرهای خاموش‌کننده و گازهای خاموش‌کننده می‌شوند. آنها برای خاموش کردن حریق و جلوگیری از انتشار آتش در صورت وقوع انفجار استفاده می‌شوند
تمامی این تجهیزات به طور کلی طراحی و تولید می‌شوند تا معیارها و استانداردهای مشخصی را برآورده کنند که به منظور ایجاد یک محیط کار ایمن در محل‌هایی با خطر انفجار مشخص شده‌اند. استفاده از این تجهیزات در کنار اقدامات ایمنی و اطلاعات صحیح به کارکنان، بهبود ایمنی و کاهش خطرات انفجار را به همراه دارد.
موارد بیشتری از تجهیزات ضدانفجار عبارتند از:
سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق ضدانفجار:
این سیستم‌ها شامل سنسورها، آژیرها، اعلام کننده‌ها و سیستم‌های اطفاء حریق خاص هستند که برای تشخیص حریق و خاموش کردن آن در محیط‌های خطرناک استفاده می‌شوند. این سیستم‌ها با توجه به شرایط خاص محیط، به طور خودکار عمل می‌کنند.
تجهیزات بارانی ضدانفجار:
این تجهیزات شامل بارانی‌ها و پوشش‌های ضدانفجار بر روی تجهیزات مختلف می‌شوند. آنها برای جلوگیری از ورود گرد و غبار قابل اشتعال به داخل تجهیزات و همچنین خنک کردن تجهیزات و کاهش دما مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات ضدانفجار برای نقاط تولید:
در صنایعی که فرآیندهای تولیدی وجود دارد، تجهیزاتی مانند دستگاه‌های تهویه، سیستم‌های جداسازی انفجاری، و محافظت‌های ضدانفجار برای ماشین‌آلات و خطوط تولید مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تجهیزات به منظور جلوگیری از انتشار انفجار در صورت وقوع حادثه و کاهش خطر برای کارکنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات ضدانفجار برای نقاط انتقال و ذخیره‌سازی:
در صنایع نفت و گاز، شیمیایی و معدنی، تجهیزات ضدانفجار مانند صندوق‌های ضدانفجار، صندوق‌های انتقال محصول، سیستم‌های حفاظت از مخازن و مخازن ضدانفجار استفاده می‌شوند. این تجهیزات برای کنترل و کاهش خطرات انفجار در نقاط انتقال و ذخیره‌سازی مواد خطرناک استفاده می‌شوند.
تجهیزات ضدانفجار به طور گسترده در صنایع خطرناک استفاده می‌شوند تا ایمنی و سلامت کارکنان و جلوگیری از خسارات جسمانی و مالی ناشی از انفجارها را تضمین کنند. این تجهیزات باید به استانداردها و مقررات منطقه‌ای و بین‌المللی اطلاعات واجد شرایطی را داشته باشند و باید منظم و به‌روزرسانی شوند تا همیشه کارآمد باشند.
تجهیزات ضدانفجار برای محیط‌های گرده‌دار:
در برخی صنایع مانند صنایع آرد، سیمان و چوب، گرده‌ها و ذرات معلق در هوا می‌توانند خطر انفجار را افزایش دهند. در این صنایع، تجهیزات ضدانفجار مانند سیستم‌های جداسازی گرده‌ها و فیلترهای ضدانفجار استفاده می‌شوند تا خطر انفجار را کاهش دهند.
تجهیزات ضدانفجار برای نقاط تهویه:
در محیط‌هایی که گازهای قابل اشتعال و ذرات قابل انفجار در هوا وجود دارند، تجهیزات تهویه ضدانفجار مانند فن‌ها و سیستم‌های تهویه خاص استفاده می‌شوند. این تجهیزات برای ایمنی هوای محیط کار و جلوگیری از تجمع گازهای قابل اشتعال و ایجاد محیطی ایمنتر در محل کار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تجهیزات ضدانفجار برای وسایل نقلیه:
در صنایعی مانند معدن، نفت و گاز، و حمل و نقل مواد خطرناک، تجهیزات ضدانفجار برای وسایل نقلیه مانند
خودروها، قطارها و هواپیماها استفاده می‌شود. این تجهیزات شامل سیستم‌های خودخاموش کننده حریق، سیستم‌های قطع برق خودکار و سیستم‌های اعلام اضطراری هستند که در صورت وقوع حادثه، بلافاصله وسیله نقلیه را ایمن می‌کنند.
تجهیزات ضدانفجار از تکنولوژی‌ها و مواد مقاوم به اشتعال استفاده می‌کنند و باید بر اساس استانداردها و مقررات منطقه‌ای و بین‌المللی طراحی و نصب شوند. این تجهیزات نقش مهمی در ایجاد محیط کار ایمن و کاهش خطر انفجار و حوادث مربوطه ایفا می‌کنند.