مدیریت آلارم های کاذب اعلام حریق

مدیریت آلارم های کاذب اعلام حریق

مدیریت آلارم های کاذب اعلام حریق

مدیریت آلارم های کاذب اعلام حریق

سالانه بالغ بر میلیاردها میلیارد تومان صرف هزینه خرید و راه اندازی انواع سیستم اعلان حریق در پروژه های مختلف کشور می شود. اما به راستی چند درصد از این سیستم های اجرا شده به درستی کار می کنند؟

معمولا اکثر این سیستم ها پس از یک، دو و یا نهایتا سه ماه پس از نصب و راه اندازی به علت عدم کارایی مناسب توسط مالکین و صاحبان صنایع خاموش و بلااستفاده می مانند.

به نظر شما مشکل از کجاست؟ چرا برای سیستمی که این همه زحمت و هزینه برای طراحی و اجرا و راه اندازی آن شده است چنین اتفاقی باید بیافتد؟

اولین مساله ای که به ذهن می رسد تعمیر و نگهداری سیستم های اعلان حریق است که به درستی انجام نمی شود و یا اصلا انجام نمی شود. بله؛ کاملا درست است. اما آیا تمام علت مربوط به عدم تعمیر و نگهداری صحیح است؟

اجازه بدهید دقیقتر بررسی کنیم! دلیل این موضوع میتواند یکی از موارد زیر باشد:

1- طراحی سیستم:

اشکال کار از همان طراحی اولیه سیستم شروع می شود. طراح سیستم چه کسی است و طراحی را مطابق چه استانداردی انجام می دهد؟ آیا برای انجام این طراحی مورد تایید است؟ شاید به جرات بتوان گفت که اکثر طراحی های اولیه سیستم اعلان حریق توسط طراحانی انجام می شود که دانش مطلوبی در این حوزه ندارند.

انتخاب آشکارساز مناسب و جانمایی درست تجهیز برای هر کاربرد، بررسی دقیق و اجرایی بودن طرح، در نظر گرفتن نکات و تمهیدات نصب مربوط به سازنده در طراحی اولیه و خیلی از موارد دیگر که در زمان طراحی اولیه یک سیستم اعلان حریق خوب و کارآمد می بایست در نظر گرفته شود تا در طی مراحل انجام پروژه با کمترین نرخ آلارم کاذب مواجه شویم جزو مسئولیت های طراح در زمان طراحی اولیه سیستم است.

2- انتخاب و خرید برند مناسب:

پس از بحث طراحی، نوبت انتخاب و خرید سیستم اعلان حریق می رسد. بررسی اینکه کدامیک از برندهای موجود جوابگوی نیازمندی های سیستم اعلان حریق پروژه مورد نظر می باشد. چه نکاتی را باید در انتخاب یک سیستم اعلان حریق مد نظر قرار داد؟ آیا در نظر گرفتن قیمت نهایی سیستم و اینکه در لیست تجهیزات مورد تایید سازمان آتش نشانی و یا کارفرما (مربوط به پروژه های صنعتی و نقت و گاز) باشد کفایت می کند؟

3- نصب سیستم اعلان حریق

پس از خرید سیستم اعلان حریق، نوبت به نصب سیستم می رسد. نصاب سیستم کیست؟ آیا سابقه اجرایی نصب چنین سیستم هایی را داشته است؟ آیا آشنایی با نکات استانداردی مربوط به نصب سیستم های آدرس پذیر و یا کانونشنال را دارد. معمولا در اکثر پروژه ها، نفری که کار برق کشی آن پروژه را بر عهده دارد با قیمت پایینی کار نصب سیستم اعلان حریق را نیز بر عهده می گیرد. پیمانکار اصلی پروژه خوشحال از اینکه با هزینه پایینی کار نصب سیستم انجام می شود. نصاب سیستم هم خوشحال از اینکه کار نصب این سیستم هم به مجموع کارها و صورت وضعیت او اضافه شده است. اما دریغ از اینکه هنوز نوبت به رسیدن به مشکلات عمده پروژه های اعلان حریق نرسیده است.

نظارت بر نصب سیستم در این مرحله توسط نماینده رسمی برند تامین کننده، جهت جلوگیری از مشکلات آتی سیستم اعلان حریق به شدت توصیه می شود.

4- راه اندازی سیستم اعلان حریق

راه اندازی سیستم های متعارف (کانونشنال) گرفتاری های کمتری نسبت به سیستم آدرس پذیر دارد. در اکثر پروژه های بزرگ معمولا نصاب سیستم توانایی و یا دانش راه اندازی سیستم اعلان حریق را ندارد و پیمانکار اصلی پروژه به ناچار متوسل به فروشنده جهت اعزام نفر برای راه اندازی سیستم می شود. راه اندازی سیستم معمولا توسط فردی آشنا به آن برند جهت برنامه ریزی (ویژه سیستم آدرس پذیر) و رفع خطاهای رایج و در نهایت راه اندازی سیستم می باشد صورت می پذیرد.

در پروژه هایی که نصب با یک پیمانکار و راه اندازی به عهده پیمانکار دیگری واگذار می شود معمولا مشکلات عدیده ای بوجود می آید. از جمله بحث گارانتی؛ به طوری که در صورت بروز هر گونه مشکلی، هر طرف سعی دارد مشکل را به گردن دیگری بیاندازد. بحث بعدی اینکه هزینه راه اندازی سیستمی که نصاب آن شخص و یا پیمانکار دیگری بوده است معمولا یک و نیم یا بیش از دو برابر بیشتر اعلام می گردد. زیرا نفر راه انداز مجبور به رفع ایرادات عدیده ای در سیستم است که به علت عدم آشنایی نصاب بوجود می آید.

از همه مهمتر اینکه چگونه می توان از صحت برنامه ریزی سیستم اعلان حریق توسط نفر راه انداز اطمینان حاصل کرد؟ و کارفرما در حین راه اندازی سیستم اعلان حریق و پس از آن یعنی تحویل سیستم، چه نکاتی را مد نظر قرار دهد؟

5- تست و تحویل پروژه اعلام حریق

پس از راه اندازی سیستم نوبت به تست سیستم و تحویل سیستم اعلان حریق به کارفرما و یا نماینده وی می رسد. براستی در زمان تست و تحویل پروژه، چه تست هایی بر روی سیستم می بایست انجام شود؟ چه مواردی را در زمان تحویل اینگونه پروژه ها می بایست مدنظر داشت؟ تحویل پروژه هایی از این قبیل به کارفرمایان به دلیل عدم مطالعه و ضعف دانش فنی غالب کارفرمایان و بهره برداران در این حوزه بسیار به سادگی انجام می شود؛ حتی اگر سیستم معیوب و راه اندازی ناقص هم شده باشد، پیمانکار راه های فرار بسیاری برای تحویل اینگونه سیستم ها پیش رو دارد. مسلما تقویت دانش فنی کارفرما و یا بهره بردار نهایی پروژه، تاثیر بسزایی در تحویل صحیح و کامل سیستم و نیز کاهش آلارم های کاذب بعدی در زمان بهره برداری دارد.

6- آموزش سیستم اعلان حریق نصب شده به بهره بردار

پس از تست و تحویل سیستم اعلان حریق، نوبت به آموزش آن به بهره بردار نهایی می رسد. معمولا بهره برداران سیستم اعلان حریق در اکثر پروژه ها، نفرات حراست، نگهبانی و یا اطلاعات می باشند که بهره برداری صحیح از سیستم بصورت کامل می بایست به همراه تست های عملی آموزش داده شود. همچنین پیشنهاد می شود که این آموزش یکبار دیگر با فاصله زمانی دو الی سه ماه برای بهره بردار مجددا تکرار شود. زیرا عدم استفاده از سیستم به مرور زمان باعث می شود که بهره بردار نحوه استفاده از سیستم را کاملا فراموش کند.

7- آموزش عمومی سیستم به کارکنان و یا ساکنین

علاوه بر آموزش های مورد نیاز به بهره برداران، برای ساکنین و یا کارکنان حاضر در محل نیز آموزش عمومی در خصوص اینگونه سیستم ها می بایست برگزار گردد. متاسفانه بخشی از آلارم های کاذب سیستم های اعلان حریق ناشی از عدم آموزش و فرهنگ سازی عمومی برای اینگونه سیستم ها می باشد. به عنوان مثال در زمان راه اندازی و تست سیستم با فعال کردن یکی از آشکارسازها، آژیرها شروع به صدا کردن می کنند. در همین حین اگر به کنترل پنل مراجعه کنید خواهید دید که علاوه بر آن دتکتور، چند و یا چندین شستی دیگر نیز فشرده شده اند. (جالب اینجاست که اکثر افراد بصورت عموم تصور می کنند که با فشردن دکمه شستی اعلان حریق، صدای آژیر قطع می شود. در صورتی که اینطور نیست. و…)

8- تعمیر و نگهداری سیستم اعلان حریق

آخرین مبحث پروژه های سیستم اعلان حریق مربوط به تعمیر و نگهداری دوره ای آنهاست که غالبا انجام نمی شود و یا به درستی انجام نمی گیرد. با ظهور یک، دو و یا سه آلارم کاذب و بیشتر، در نهایت کارفرما و یا صاحب پروژه ترجیح می دهد سیستم خاموش شود.

هر یک از موارد بالا در جای خود تاثیر به سزایی در کاهش نرخ آلارم کاذب در سیستم های اعلان حریق دارند. و برای داشتن یک سیستم اعلان حریق کارآمد و موثر می بایست به تمامی نکات و موارد فوق در اجرای اینگونه پروژه ها توجه داشت.

هشدارهای اشتباه به صورت زیر توصیف و تعریف شده اند:

  • پدیده یا اثرات محیطی شبیه به آتش: برای مثال دود مربوط به گرد و غبار یا هر پدیده دیگری که دود یا شعله ایجاد می کند. (نظیر دود ناشی از آتش بازی، گرد و غبار یا حشرات، پروسه هایی که تولید دود و شعله می کنند و یا تاثیرات محیطی ای که می تواند بر عملکرد برخی از دتکتورها تاثیر منفی بگذارد نظیر جریان سریع هوا در محیط)
  • آسیب تصادفی: فعالیت های نامتناسب انسان (برای مثال راه اندازی سیستم برای تست کردن و یا سرویس و تعمیر کردن آن بدون از پیش اعلان کردن به ساکنین و یا مرکز دریافت آلارم ها)
  • هشدارهای اشتباه تجهیزات: که در این صورت هشدار کاذب ناشی از خطای سیستم است.
  • هشدارهای کاذب عمدی: که فرد با فشردن شستی اعلام حریق و یا بوجود آوردن شرایط فعال شدن دتکتور، سیستم را فعال می سازد. در صورتی که فرد کاملا آگاه است که آتشی وجود ندارد.
  • هشدارهای کاذب غیر عمدی: در زمانی است که فرد سیستم را فعال می سازد چون فکر می کند آتش سوزی رخ داده است ولی در حقیقت آتشی وجود ندارد.

عوامل وقوع آلارم کاذب

19 عامل هشدارهای غلط (از استاندارد BS5839) در زیر لیست شده است. که عبارتند از:

  • 1.
    دودهای حاصل از فرایندهای پخت و پز
  • 2.بخارها (حاصل حمام و فرایندهای صنعتی)
  • 3.دود تنباکو
  • 4.گرد و غبار (در یک دوره زمانی مشخص از فعالیت های صنعتی ایجاد می شود.)
  • 5.حشرات
  • 6.اسپری آیروسل ها
  • 7.جریان های بالای هوا
  • 8.دود ناشی از فعالیت های دیگر به جز آتش سوزی
  • 9.برش دادن، ذوب کردن و دیگر کارهای داغ
  • 10 فعالیت هایی که دود ایجاد می کنند و یا ایجاد شعله می کنند.
  • 11.بخور دادن
  • 12.شمع
  • 13.فعالیت های الکترومگنتیت
  • 14.رطوبت بلا
  • 15.ورود آب
  • 16.نوسانات اساسی دما
  • 17.آسیب تصادفی
  • 18.تست کردن و یا حفظ کردن سیستم بدون بدون توجه کردن به سیستم هشدار
  • 19وارد آمدن فشار به سیستم های اسپرینکلر که در تماس با سیستم هشدار هستند.

با کمک انتخاب سیستم آشکارسازی بهینه و چیدمان های مدیریتی مناسب می توان این هشدارهای کاذب را به حداقل رساند.

کلام آخر:

انتهای کلام اینکه میلیاردها میلیارد هزینه صرف اجرای سیستم های اعلان حریق می شود. این سیستم ها می بایست با رعایت اصول تعمیر و سرویس و نگهداری، دائما فعال و بدون خطا باقی بمانند. اینگونه سیستم ها برای زمانی در نظر گرفته شده است که به عنوان مثال اگر در طول سالیان سال در هر لحظه ای حریقی واقعی رخ داد، بتواند ساکنین و کارکنان آن محل را از خطر آگاه سازد. همچنین ممکن است در طول ده سال و یا بیشتر حریقی در ساختمان یا فضای تحت پوشش رخ ندهد. اما اگر حریقی رخ دهد و این سیستم نتواند تشخیص دهد و هشدارهای لازم را صادر کند، عملا می توان در نظر گرفت که تمامی هزینه های انجام شده برای این سیستم دور ریخته شده است.